علامه مجلسی، عالمی که نگذاشت روایات اهل‌بیت از بین برود
تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۱۳۰۱۸
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، حضرت رسول اکرم (صلوات‌الله علیه) در توصیفی از علمای دینیِ مسلمان، آنان را برتر از پیامبران بنی‌اسرائیل معرفی کرده است: «علماء امّتی افضل من انبیاء بنی‌اسرائیل». شاید علت این برتری و اهمیت علمای دین را باید در این دانست که در عصر غیبت آنان نگهبان دین و محافظان خیمه اسلام هستند و قدم در راه حضرت پیامبر و ائمه هدی (صلوات‌الله علیهم) می‌گذراند: «إِنَّ اَلْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ ذَاکَ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُورِثُوا دِرْهَماً وَ لاَ دِینَاراً وَ إِنَّمَا أَوْرَثُوا أَحَادِیثَ مِنْ أَحَادِیثِهِمْ فَمَنْ أَخَذَ بِشَیْءٍ مِنْهَا فَقَدْ أَخَذَ حَظّاً وَافِراً فَانْظُرُوا عِلْمَکُمْ هَذَا عَمَّنْ تَأْخُذُونَهُ فَإِنَّ فِینَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ فِی کُلِّ خَلَفٍ عُدُولاً یَنْفُونَ عَنْهُ تَحْرِیفَ اَلْغَالِینَ وَ اِنْتِحَالَ اَلْمُبْطِلِینَ وَ تَأْوِیلَ اَلْجَاهِلِینَ.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
جهادی با خون و قلم
اگر به زندگینامه و سیره علمای اسلامی نظر بیفکنیم خواهیم دید، سیر حفظ و اشاعه معارف اسلامی و احادیث اهل‌بیت چه تطور و تکوینی را از سر گذرانده است تا امروزه، مردمان قرن ۲۱، به راحتی هرگاه اراده کنند بتوانند با جست‌وجویی اینترنتی یا خرید کتب روایی از کلام اعلام دین و معصومان بهره‌مند شوند. البته اگر نگاهمان کمی دقیق‌تر و ظریف‌تر باشد می‌بینیم که خون شهید اول، ثانی و ثالث که برای تبلیغ معارف اهل‌بیت جانشان را از دست دادند بین سطور روایات جاری است و اگر گوش‌هایمان را تیز کنیم شکوه‌های شیخ طوسی و سیدمرتضی از ظلم نواصب بابت اشاعه فرهنگ اهل‌بیت همچنان به گوشمان می‌رسد.
مجلسی، پدیده‌ای در عصر صفوی
۳۰ مردادماه سالروز بزرگداشت یکی از معروف‌ترین و زحمت‌کش‌ترین علمای شیعه است. محمدباقر بن محمدتقی مجلسی فرزند محمدتقی مجلسی و معروف به مجلسی دوم، از محدثان و فقیهان مشهور شیعه در قرن یازدهم هجری بود. علامه مجلسی از میان شاخه‌های علوم اسلامی بیش از همه به حدیث‌نگاری علاقه داشت. مشهورترین کتاب او، مجموعه پرحجم حدیثی به نام بحارالانوار است که نقش بارزی در احیای جایگاه حدیث در منظومه معرفت دینی داشته است.
مرقد علامه مجلسی در اصفهان
خاندان علم و فضیلت
ولادت او با آخرین سال سلطنت شاه عباس اول صفوی مصادف است. پدرش محمد تقی مجلسی مشهور به مجلسی اول از بزرگان و مجتهدان سرشناس عصر خویش و از شاگردان شیخ بهایی، ملا عبدالله شوشتری و میرداماد بود. مادرش، دختر صدرالدین محمد عاشوری قمی است که از خاندان علم و فضیلت به شمار می‌روند. او دارای ۳ همسر بود که از آن‌ها صاحب ۴ پسر و ۵ دختر شد. جد خاندان مجلسی حافظ ابونعیم اصفهانی از محدثان و حفاظ است. پدربزرگ محمد باقر، ”ملا مقصود“ نیز اهل شعر، ادب و فضل بوده است. جده پدری مجلسی دختر کمال الدین شیخ حسن عاملی نطنزی اصفهانی است.
پروژه بحارالانوار و احیای آثار شیعه
علامه مجلسی بیش از هر چیز به نگارش مجموعه‌های حدیثی علاقه داشت و از میان کتاب‌های او بحارالانوار که مجموعه بزرگی از احادیث امامان شیعه است، بیش از همه شهرت دارد. بازگشت به متون حدیثی و جمع آوری مجموعه‌های حدیثی و نیز شرح کتب حدیثی گذشتگان، جریانی بود که در دوران صفویان رواج یافت و ریشه در تلاش علمای شیعه برای پاسخگویی به نیازهای عقیدتی دوران خود داشت. نگارش کتاب بحارالانوار نیز بخشی از توجه عمومی علمای دوران به حدیث و حدیث نگاری بود. بحارالانوار شامل همه دانش‌های بشری بود که در کلام امامان بازتاب یافته بود و نقش دایره‌المعارف شیعی را در دوران خود ایفا می‌کرد. علمای این دوران و از جمله علامه مجلسی با این نگاه که همه علوم منشا الهی دارد و ردپای همه آن‌ها را در سخن امامان (ع) می‌توان یافت، به تالیف چنین آثاری پرداختند.
اهمیت تألیف بحارالانوار
بازسازی حدیث شیعه تلاشی بود برای در دسترس همگان قرار دادن اندیشه معتبر دینی که پیش از همه در احادیث امامان متبلور شده و فراهم کردن متونی که به پرسش‌های شیعیان پاسخ دهد. از همین روست که عملکرد علامه مجلسی در تالیف مجموعه‌های حدیث شیعه معمولا همچون عملی در تقویت مذهب تشیع ارزیابی شده و از او همچون احیا کنند مذهب تشیع یاد شده است. به عبارتی پروژه تألیف بحارالانوار را باید احیای آثار حدیثی دانست. مجلسی قصد داشت روایات اهل‌بیت را در یک اثر گرانسنگ و مفصل جمع‌آوری کند. از این روز با کمک دولت صفوی و شاگردان و همراهان خود به گردآوری این آثار که بسیاری از آنان مغفول و مفقود بودند دست زد و توانست با این اقدام بسیاری از احادیث اهل‌بیت را از خطر نابودی نجات دهد. بنابراین باید این کتاب ارزشمند را احیای دوباره بسیاری از تراثی دانست که غبار غفلت آنان را در معرض فراموشیِ همیشگی قرار می‌داد.
فارسی‌نویسی و خدمت بزرگ به مردم مؤمن
از دیگر اقدامات ارزشمند مجلسی فارسی‌نویسی در عرصه موضوعات دینی بود. در قرون قبلی کتب دینی که به زبان فارسی نوشته شده باشند بسیار کم بود و افراد احادیث را یا باید با ارجاع به منابع عربی اخذ می‌کردند یا از کسانی که توان خواندن متن عربی را داشتند. اما علامه مجلسی با نوشتن آثاری در زمینه کلام، تاریخ، دعا، ادب و اخلاق و... به زبان فارسی فرصتی را برای عموم مردم به وجود آورد که بتوانند به شکل گسترده‌تری از معارف دینی و کلام اهل‌بیت بهره‌مند شوند. حق الیقین، عین الحیاه، حلیة المتقین، حیوة القلوب، مشکوة الانوار، جلاء العیون، زاد المعاد، تحقة الزائر، مقایس المصابیح، ربیع الاسابیع، رساله در شکوک، رساله دیات، رساله در اوقات، رساله در جفر، رساله در بهشت و دوزخ، رساله اختیارات ایام، ترجمه عهدنامه امیرالمؤمنین علیه السّلام به مالک اشتر، مشکوة الانوار در آداب قرائت قرآن و دعا، شرح دعای جوشن کبیر، رساله در رجعت، رساله در آداب نماز، رساله در زکوة و بیش از ۳۰ رساله دیگر در مسائل مختلف و ترجمه دعاها و کتاب‌هایی مختصر در عقاید و احکام، آثار فارسی‌زبان علامه مجلسی است.
عالمی با نظرات برجسته
رهبری معظم درمورد علامه مجلسی می‌فرمایند: «علّامه مجلسی مرد خیلی بزرگی است، یعنی کسی نگاه کند به بیان‌هایی که ایشان در بحار در ذیل روایات دارد، می‌فهمد که این مرد هم فقیه است، هم متکلّم است، هم اهل عقلیّات است. مجلسی خیلی بزرگ است، منتها فقط به حدیث معروف شده؛ در حالی که این‌جور نیست. ایشان محدّث هم هست؛ لکن فقیه و متکلّم صاحب‌نظر هم است، گاهی اوقات ایشان یک آراء بسیار برجسته‌ای در مسائل کلامی و عقلی در ذیل روایات دارد که اینها خیلی برجسته است.»
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: علامه مجلسی بحارالانوار علامه مجلسی اهل بیت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۱۳۰۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علم‌آموزی همواره در آیات و روایات مورد تاکید بوده است
نماینده ولی‌فقیه در سپاه استان کرمانشاه گفت: مسئله علم‌آموزی همیشه در آیات و روایات مورد تأکید بوده است تا جایی که مرکب قلم عالم را از خون شهید مقدس‌تر دانسته‌اند و اگر بخواهیم راه خدا را بپیماییم نیاز است که این مسیر توسط علما روشن شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمانشاه، حجت‌الاسلام شمس الله جلیلیان شامگاه _چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ در نشست با اصحاب رسانه در سالن جلسات حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه استان ضمن تبریک فرارسیدن روز عقیدتی و معلم و ایام متعلق به پاسداشت کار و کارگر، اظهار کرد: مسئله علم‌آموزی همیشه در آیات و روایات مورد تأکید بوده است تا جایی که مرکب قلم عالم را از خون شهید مقدس‌تر دانسته‌اند.
وی افزود: اگر بخواهیم راه خدا را بپیماییم، نیاز هست که این مسیر توسط علما روشن شود.
مسؤول دفتر نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه با بیان اینکه امیرالمؤمنین (ع) عالم ربانی را تأثیرگذار می‌دانستند، تصریح کرد: ویژگی شهید مطهری این بود که علمش علم رب بود و ما باید در زندگی از این بزرگوار الگو بگیریم.
جلیلیان با بیان اینکه شهید مطهری الگویی وارسته برای هر قشر و افراد دارای مسئولیت هستند، ادامه داد: برای پرداختن به شخصیت این شهید بزرگوار نباید به این روز و این هفته بسنده کرد، بلکه ظرفیت بالای شخصیتی این شهید ایجاب می‌کند که در طول سال در مورد این شخصیت به بحث و بررسی بپردازیم، هرچه به سمت شبیه شدن با شخصیت او برویم هم برای خود ما و هم برای جامعه منشأ خیروبرکت خواهیم شد.
وی شهید مطهری را پرورش‌یافته مکتب قرآن کریم دانست و تاکید کرد: شهید مطهری معتقد بود که اگر کاری برای خودمان انجام دهیم خودپرستی می‌شود و اگر کار برای دیگران صورت گیرد دیگرپرستی است، اما آنچه دارای ارزش و ماندگار است، این است که کار برای خدا انجام داده شود که خداپرستی است و تمام قرآن به این اشاره دارد که کار باید برای خدا صورت گیرد.
شهید مطهری و شهید حاج قاسم، هر دو مطیع ولایت بودندنماینده ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه به بررسی شخصیت و ابعاد شخصیتی شهید مطهری پرداخت و گفت: شهید مطهری از حق دفاع می‌کرد و با صراحت لهجه و نهایت تلاشی که برآمده از اخلاق و عمل او بود قدم درراه کسب رضایت خداوند برمی‌داشت و لذا برایش اهمیتی نداشت که دیگران پشت سرش چه می‌گویند.
جلیلیان شاخصه دیگر شهید مطهری را ذوب بودن او در ولایت عنوان و تصریح کرد: او همانند حاج قاسم عاشق ولایت بود و همان‌طور که حاج قاسم فرمودند: «خیمه ولی‌فقیه، خیمه و خانه خداست» و دلیل اینکه در بیان شخصیت ایشان از کلمه ذوب شدن در ولایت بدون چون‌وچرا مطیع ولایت بود، نه یک‌قدم جلوتر از ولایت و نه یک‌قدم عقب‌تر، بلکه همگام با ولایت و گوش‌به‌فرمان ولی بود درزمانی که عده‌ای در ابتدای انقلاب بودند که جلوتر از ولایت حرکت می‌کردند و درنهایت عاقبت آن‌ها به انحراف کشیده شد.
وی اضافه کرد: شهید مطهری بر اساس نیازمندی‌های جامعه حرکت می‌کرد و در عرصه‌ای که احساس می‌کرد که نیاز جامعه هست، به آن عرصه ورود پیدا می‌کرد و همین بود که در برهه‌ای از زمان احساس نیاز کرد که باید به دانشگاه برود و به‌عنوان معلم در برابر انحرافات بایستد و با شناخت انحرافات سعی در اصلاح آن انحراف داشته باشد و نکته‌ای که در این خصوص همیشه رعایت می‌کرد به حواشی نمی‌پرداخت و اصل محتوا را به‌صورت مستدل بیان می‌کرد.
مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه به بررسی شخصیت و ابعاد شخصیتی شهید مطهری پرداخت و اضافه کرد: شهید مطهری از حق دفاع می‌کرد و با صراحت لهجه و نهایت تلاشی که برآمده از اخلاق و عمل او بود قدم درراه کسب رضایت خداوند برمی‌داشت و برایش اهمیتی نداشت که دیگران پشت سرش چه می‌گویند.
جلیلیان شاخصه دیگر شهید مطهری را ذوب بودن او در ولایت مطرح کرد و افزود: او همانند حاج قاسم عاشق ولایت بود و همان‌طور که حاج قاسم فرمودند: «خیمه ولی‌فقیه، خیمه و خانه خداست» و دلیل اینکه در بیان شخصیت ایشان از کلمه ذوب شدن در ولایت بدون چون‌وچرا مطیع ولایت بود، نه یک‌قدم جلوتر از ولایت و نه یک‌قدم عقب‌تر، بلکه همگام با ولایت و گوش‌به‌فرمان ولی بود درزمانی که عده‌ای در ابتدای انقلاب بودند که جلوتر از ولایت حرکت می‌کردند و درنهایت عاقبت آن‌ها به انحراف کشیده شد.
وی اظهار کرد: شهید مطهری بر اساس نیازمندی‌های جامعه حرکت می‌کرد و در عرصه‌ای که احساس می‌کرد که نیاز جامعه هست، به آن عرصه ورود پیدا می‌کرد و همین بود که در برهه‌ای از زمان احساس نیاز کرد که باید به دانشگاه برود و به‌عنوان معلم در برابر انحرافات بایستد و با شناخت انحرافات سعی در اصلاح آن انحراف داشته باشد و نکته‌ای که در این خصوص همیشه رعایت می‌کرد به حواشی نمی‌پرداخت و اصل محتوا را به‌صورت مستدل بیان می‌کرد.
نماینده ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه با اشاره به اینکه کار دشمن کم‌رنگ کردن ارزش‌ها هست، اضافه کرد: شهید مطهری آنچه در اسلام به‌عنوان ارزش حساب می‌شد به‌صورت حکیمانه ترویج می‌داد. به‌طور مثال درزمینه‌ی حجاب به دور از افراط‌وتفریط و کاملاً حکیمانه به آن پرداختند و با بررسی مبانی علمی و فقهی مسئله حجاب در این زمینه مطالبی نوشتند.
جلیلیان، شهید مطهری را الگوی مناسب در عرصه جهاد تبیین معرفی و تأکید کرد: کسی که در عرصه جهاد تبیین دارد فعالیتی انجام می‌دهد باید این شهید والامقام را الگوی خود قرار دهد، چراکه او مستدل و با صراحت لهجه مطلب را عنوان می‌کرد و روش تبیین گری او همیشه راهگشا بود.
وی با اشاره به برنامه‌های مجموعه عقیدتی سیاسی در عرصه بصیرت افزایی، استکبارستیزی، خاطرنشان کرد: سال گذشته مجموعه عقیدتی سپاه استان بیش از ۶۰۰۰ جلسه قرآنی با حضور اساتید کشوری و استانی در سطوح مختلف درزمینه‌های قرائت، حفظ و مفاهیم و اخلاق قرآنی برگزار کرد که از نمونه‌های آن می‌توان به اعزام ۴۷۰ خانوار به مشهد مقدس برای دوره‌ی آموزشی درزمینه‌ی قرآنی عنوان کرد.
مسئول دفتر نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه از سپاه پاسداران به‌عنوان عاملی تأثیرگذار و کنشگر در همه عرصه‌های مختلف نظامی، محرومیت‌زدایی و عام‌المنفعه یاد کرد و ادامه داد: امربه‌معروف و نهی از منکر، این واجب فراموش‌شده و فرزندآوری و جمعیت از مسائل مهمی است که مجموعه عقیدتی برنامه‌های ویژه در این خصوص دارد و دوره‌های آموزشی برای این امور در نظر گرفته است.
حجت‌الاسلام جلیلیان با اشاره ابعاد عملیات وعده صادق به‌عنوان شاهکاری از سپاه پاسداران برای مقابله با دشمن و سیلی زدن به دشمن، عنوان کرد: در این عملیات به‌مانند اینکه تمام سپاه کفر جمع شدند از مخاطرات این عملیات برای رژیم صهیونیستی بکاهند درصورتی‌که سپاه پاسداران با به‌کارگیری ۲۰ درصد توان خود به این نبرد پای گذاشت و با کار اطلاعاتی، عملیاتی و پیش‌بینی جوانب این عملیات، سپاه آمادگی لازم را حتی برای مقابله مجدد در پاسخگویی این رژیم داشت.
وی اضافه کرد: بعد از عملیات وعده صادق به دنیا ثابت شد که ایران نه تنها قدرت منطقه‌ای است، بلکه در جهان یک قدرت شناخته شده است.
کد خبر 750002
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان